Wanneer een houtsculptuur net gezaagd is, ziet deze er nog blank en fris uit. Sommige mensen vinden dat mooi en willen hem het liefst altijd zo houden, terwijl anderen het beeld liever behandeld zien met een glanzende afwerking of een wat donkerdere tint zodat de fraaie houtstructuur benadrukt wordt.
Naast het esthetische aspect is er nog een belangrijke reden om vers hout te behandelen: het voorkomen van barsten.
Een barst is echter niet erg, het hoort een beetje bij een houtsculptuur en is nooit helemaal uit te sluiten. Niettemin zijn er een aantal acties die de kans op een barst verminderen.
Barsten van houtsculpturen voorkomen
Wanneer een beeld uit vers hout is gezaagd, bevat dit hout nog veel vocht. Aangezien de stam is afgezaagd en er dus geen nieuw sap door kan stromen via de wortels, zal het hout uit gaan drogen. Wanneer dit langzaam gebeurd (zoals bijvoorbeeld met massieve houten planken/tafelbladen altijd wordt gedaan), is de kans op barsten het kleinst. Afhankelijk van de soort hout zal deze sneller of langzamer kunnen drogen en kunnen er meer of minder vaak barsten voorkomen.
Wanneer het meeste vocht uit de stam is (meestal na +/- een jaar), is de kans op barsten een stuk kleiner.
Tip: zet het houtsculptuur in zijn eerste jaar in de schaduw en niet in de volle zon, zo voorkom je te snel uitdrogen.
Een voor de hand liggende strategie om uitdrogen te voorkomen is om ervoor te zorgen dat het vocht niet (snel) weg kan, je sluit het als het ware op in het hout. Hiervoor wordt een lak gebruikt, bijvoorbeeld polyurethaanlak of jachtlak gebruikt, dit geeft doorgaans een glanzend effect aan het beeld.
Een lak probeert het hout dus ‘af te sluiten’. Voor buitenstaande beelden is dat nogal een uitdaging want door invloed van weer en wind zal het hout altijd wel een beetje gaan werken.
Een andere strategie is om het hout te laten ademen maar wel te beschermen tegen de elementen, hiervoor kan olie of beits gebruikt worden. Deze is in allerlei soorten te krijgen, bij houtsculpturen gebruikt men vaak lijnzaadolie of Danish olie maar een eenvoudige tuinhout beits voldoet ook al om te beschermen tegen schimmels en uitdroging .
Schimmel, paddestoelen en houtrot voorkomen
ik vind het vaak mooi om nog een stukje van de boomschors onderaan het sculptuur te kunnen zien, dan zie je als het ware hoe de sculptuur uit welk hout is gemaakt. Maar boomschors is een ideale plek voor bijvoorbeeld paddestoelen en mossen om op te groeien. Daarnaast gaat hout rotten door te veel blootstelling aan vocht uit de bodem of regen.
Naarmate het hout droger wordt, wordt het minder interessant voor dergelijke planten om erop te groeien, verwijder mos en paddestoelen daarom zodra je ze ziet. Het erop volgende jaar zal er al een stuk minder op willen groeien.
Tip: zet het houtsculptuur op een stoeptegel of andere droge (snel waterafvoerende) ondergrond zodat er geen vocht vanuit de grond in het hout kan trekken.
Hoe lang blijft een houtsculptuur eigenlijk goed als deze buiten staat?
Zolang een houtsculptuur goed onderhouden wordt (dus langzaam laten drogen en periodiek met olie (her)behandelen of goed lakken) kan je er jarenlang plezier van hebben!